Skopje, Macedonia Północna – fantazja szalonego architekta

Wyjazd do Skopje planowałam od dłuższego czasu, głównie dlatego że chciałam zobaczyć stolicę dawnego imperium rozciągającego się na trzech kontynentach, utworzonego przez jednego z największych strategów wszechczasów –  Aleksandra III Wielkiego. Jednak to co zobaczyłam na miejscu, kompletnie mnie zaskoczyło. Skopje w rzeczywistości wygląda bardzo kuriozalnie. Ścisłe centrum miasta przypomina urzeczywistnienie najśmielszych fantazji szalonego architekta. Jest to połączenie monumentalizmu z jarmarczno – odpustowym stylem. Neoklasycyzm miesza się tutaj z ogromną ilością niepotrzebnych detali oraz dyskotekową iluminacją, podczas gdy przyległe dzielnice są totalnie zrujnowane. Ewidentnie widać, że Północna Macedonia ma jakiś kompleks.

Zresztą nie ma się co dziwić, patrząc choćby na historię nazwy tego państwa. Na przestrzeni lat było znane jako Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, bądź Republika Macedonii. Jednak od 2019 r. państwo to jest znane jako Republika Macedonii Północnej. Zmiana nazwy była efektem wieloletniego konfliktu z Grecją, która nie zgadzała się, aby jego nazwa nawiązywała do starożytnej Macedonii, będącej elementem greckiego dziedzictwa kulturowego.

Co więcej, z tego samego powodu, Macedonia zmieniła pierwotną flagę,  szesnatoramienne słońce – symbol starożytnej Macedonii, zamieniono na słońce ośmioramienne. Poruszając temat flagi, będąc w Macedonii zaskoczyła mnie ilość flag albańskich obecnych na ulicach. Albańczycy stanowią około ¼ ogółu społeczeństwa i są jedną z najbardziej licznych mniejszości etnicznych w Macedonii. Tak duża ilość Albańczyków jest wynikiem dużego przyrostu naturalnego oraz konfliktem w Kosowie, który spowodował znaczny napływ albańskich uchodźców. Obecność Albańczyków, sąsiedztwo Kosowa oraz dążenia do powstania tzw. „Wielkiej Albanii” są największym zagrożeniem dla Macedonii. Nic dziwnego, że Macedończycy – potomkowie Aleksandra Wielkiego starają się wzmocnić poczucie tożsamości narodowej oraz dumy dawnego imperium. Z tego powodu władze, po tragicznym w skutkach trzęsieniu ziemi w 1963 r., postanowiły odbudować Skopje na wzór stolicy dawnego mocarstwa.

W ramach tzw. projektu Skopje 2014 wybudowano wiele nowych obiektów rządowych, Muzeum Archologiczne oraz prawie 30-metrowy pomnik „Wojownika na koniu” – przedstawiający Aleksandra Wielkiego.

Jaki jest tego efekt? Wojownik na Koniu wygląda może dostojnie, natomiast podświetlany w różnych kolorach podest na którym jest postawiony, to kwintesencja mody jarmarcznej. Przy okazji w Skopje wybudowano około innych 300 pomników, kilka z nich można tu zobaczyć na rzece Wardar, na elewacjach budynków lub w postaci licznych fontann.

Ilość zdobień i kolorów przytłacza, a dla pełnego oddania charakteru głównego bulwaru brakuje tylko stoisk z watą cukrową i obwarzankami. Nic dziwnego, że realizacja projektu Skopje 2014 wywołała liczne protesty wśród mieszkańców. Nie chodzi bynajmniej tylko o kwestię estetyki, co prawda o gustach się nie dyskutuje, natomiast o ich braku mieszkańcy stanowczo chcą rozmawiać. Dodatkowo oburzenie wywołuje fakt, że przebudowa centrum pochłonęła ogromną sumę pieniędzy, podczas gdy w kraju brakuje funduszy choćby na opiekę zdrowotną, edukację czy infrastrukturę transportową. Po dziś dzień można na ulicach Skopje zobaczyć ślady po zamieszkach. 

Nad miastem wznosi się Forteca Tvrdina Kale. Niestety władze miasta nie zadbały o jej odrestaurowanie, niemniej jednak jest to świetny punt widokowy na stolicę Macedonii.

Najłatwiej się do niej dostać z Starej Čaršiji, czyli starego targowiska które ma typowo turecki klimat. Miejsce to pełni funkcję bazaru od zmierzchłych czasów tzn. od XIII wieku i wygląda jakby czas się tutaj zatrzymał. Stary zakład krawiecki oraz liczne stoiska z antykami, książkami i obrazami tworzą niepowtarzalny klimat tego miejsca.

Warto także zajrzeć do piekarni prowadzonej przez starszą panią u której można również zakupić bozę – delikatnie sfermentowany napój sporządzany z prosa, powiedzmy o bardzo interesującym smaku 😉

Niemniej ciekawe jest także „zaplecze” bazaru, które tworzą wąskie uliczki, z charakterystycznymi białymi budynkami. Przejścia gdzieniegdzie zdobią porozwieszane parasolki.

Drugim, ciekawym punktem handlowym jest Zielony Market, na którym oprócz warzyw i owoców można kupić wiele lokalnych produktów.

Autentyczną miejscówką w Skopje jest Debar Maalo – dzielnica, która zachowała swój niepowtarzalny unikalny charakter. Znajduje się tuz obok ścisłego centrum miasta, natomiast zupełnie nie przypomina pretensjonalnej i sztucznej „Starówki”. Tu widać, że toczy się prawdziwe życie mieszkańców Skopje oraz jak faktycznie miasto to wymaga nakładów finansowych. Uderzające jest zderzenie patetycznej zabudowy ścisłego centrum z rzeczywistością Debar Maalo.

Zwiedzając Skopje warto tu zajrzeć, ponieważ dzielnica ta słynie z wielu klimatycznych knajpek i kawiarni. Poza tym, znajduje się tu wiele ciekawych murali.

Wizytę w Skopje warto zakończyć w Muzeum Miasta, znajdującym się w miejscu dawnej stacji kolejowej. W muzeum czas dosłownie się zatrzymał, zegar na elewacji wskazuje niezmiennie tę samą godzinę, o której zaczęło się trzęsienie ziemi w 1963 r. W jego wnętrzu można natomiast zobaczyć ekspozycję poświęconą tej tragedii.